Wit paard

Na Stoner weer een zogenaamd herontdekt meesterwerk. Het fantoon van Alexander Wolf werd in 1947 in een Russisch tijdschrift in New York gepubliceerd en kreeg toen ook wat vertalingen. Nu dan in het Nederlands. Gajto Gazdanov vocht in 1919 een jaar lang aan de kant van de Witten tegen de Roden, en wist in 1920 te ontkomen waarna hij in Parijs terechtkwam, en daar opging in het Russische migrantengemeenschap. Een leven vol bijbaatjes en als nachtelijke taxichauffeur volgde, met daarnaast wat literaire activiteiten. Gazdanov schreef meerdere romans, en deze uit 1947 is alleszins de moeite van het lezen waard. Kern van het verhaal is de moord op een ruiter die de zestienjarige ik-figuur tijdens de burgeroorlog begaat. Hij neemt aan dat hij de ruiter heeft doodgeschoten, maar vele jaren later leest hij een verhaal waarin gedetailleerd de gebeurtenissen worden naverteld vanuit het perspectief van het slachtoffer. Een zoektocht naar en ontmoeting met de auteur volgt. Het boek moet het hebben van de fraaie bespiegelingen en de lange, soepele zinnen. Het is geenszins het meesterwerk wat de 19 aanbevelingen op het omslag en in het binnenwerk je willen doen geloven, maar ik las het in twee dagen met aandacht en groot genoegen uit. Gewoon een goed boek.

Badmuts

Het 'serie-lezen' gaat door. Na Vader en Liefde nu Zoon, het derde deel van de serie Mijn strijd van Karl Ove Knausgård. Over de eerste helft van ruim 200 bladzijden deed ik door het vele werk bijna twee weken, de resterende 200 las ik in één dag in de trein. Het is verslavend lezen, deze boeken van Knausgård. In dit derde deel beschrijft hij de jaren tussen zijn zevende en dertiende. School, buitenspelen, kattenkwaad uithalen, visites bij opa en oma, zijn leesverslaving, de eerste vriendinnetjes en vooral de permanente angst voor zijn vader worden door Knausgård minutieus beschreven. Het is ook in dit boek weer fascinerend te ervaren dat de gebeurtenissen enerzijds op zichzelf staan, dat wil zeggen: niet neergeschreven zijn met een bepaalde functie die later in het boek duidelijk wordt, maar anderzijds ook onmisbaar zijn in het beeld dat je als lezer van de jonge Karl Ove krijgt. Bladzijde 18 is geen bouwsteen voor bladzijde 387, zoals is veel andere boeken wel zo is. Het vierde deel staat al op mijn plankje met nog te lezen boeken, maar ik stel de verleiding nog eventjes uit.

Moeder

Na Een slagerszoon met een brilletje en Kartonnen dozen, die ik vorig jaar en afgelopen zomer las, zie hier en hier de weblogs) nu het derde deel van wat de Wase trilogie van Tom Lanoye is gaan heten. Het is nooit als een trilogie opgezet, maar ze vormen wel een eenheid omdat de drie autobiografische boeken een prachtig beeld geven van Lanoyes jeugd, zijn ouders en vooral ook Tom Lanoye zelf. Sprakeloos is een lijvig boek dat geen roman is. De aftakeling en dood van zijn moeder vormde de aanleiding voor dit boek waarin Lanoye alles als in een roes van zich afschrijft en daarmee een monument voor zowel die moeder en eigenlijk ook zijn vader bouwde. Die moeder was een kleurrijk mens, gezegend met de gave van het woord; Lanoye citeert regelmatig haar uitspraken die geen schrijver kan bedenken. En zijn kalme beheerste vader schikte zich uit liefde maar al te graag in de rol van hardwerkende en kalme slager. Het boek zit boordevol verrukkelijke situatiebeschrijvingen, van de toneeloptredens van zijn moeder, de vele botsingen op het kruispunt zonder stoplichten van de steenweg waaraan de slagerij gevestigd was, en de vader die voorafgaande aan het tuinfeest het gazon stofzuigt. De telefoongesprekken tussen moeder en zoon die kort daarvoor had verteld dat-i op mannen valt, vormen de hoogtepunten van dit meesterwerk. En dat alles beschreven in een geweldige stijl. Een groots boek en een topper in de Vlaamse literatuur.