Het Sluisje

De verschijning in januari en de recensies van het nieuwste boek van Jan Brokken zijn me ontgaan; ik zat toevallig op uitzendinggemist te zappen en zag daar het gesprek met de auteur in VPRO's boeken. Daags erna kocht ik het boek en las het in enkele dagen uit. De vergelding. Een dorp in tijden van oorlog is een reconstructie van wat zich op 10 en 11 oktober 1944 in Rhoon, het dorp waar Brokken opgroeide, heeft voorgedaan. Enkele Duitse soldaten lopen op de avond van 10 oktober na spertijd met hun scharrels over een dijk; opeens stapt een van de soldaten op een elektriciteitskabel wat hij niet overleeft. De dag erna worden 7 dorpsgenoten gefusilleerd en hun huizen in brand gestoken. Het is nooit opgehelderd of die loshangende elektriciteitskabel een ongeluk was of sabotage, en in dat laatste geval: wie de actie uitvoerde. Voor deze reconstructie werden vele gesprekken met dorpsgenoten gevoerd en vele meters archiefstukken doorgewerkt. Het boek is een legpuzzel dat stukje voor stukje het beeld completeert. Interessanter nog dan de vraag wat zich precies heeft afgespeeld, zijn de vele levensbeschrijvingen van de dorpelingen. Brokken meandert door veronderstellingen, waarheden, feiten en meningen, en dat is een erg verslavende vorm. De verkoop van het boek kende een vliegende start; na twee maanden al een vijfde druk en het staat op de eerste plaats van de verkooplijsten. Terecht! Op het achterplat staat een typische marketingassistenten-tekst van iemand die denkt te weten hoe 70 jaar na dato de aard en omvang de Tweede Wereldoorlog samengevat konden worden ('Eens te meer wordt duidelijk dat de oorlog niet alleen voor militairen maar ook voor gewone mensen verstrekkende gevolgen heeft.') Gottegot, hoe bedenk je het.