Totale oorlog

Van Antony Beevor las ik eerder al goede boeken over Stalingrad, de slag om Berlijn en de Spaanse burgeroorlog. Onlangs verscheen van zijn hand een vuistdik boek over De Tweede Wereldoorlog. Uiteraard heb ik al veel over die oorlog gelezen, maar nog nooit een goed overzichtswerk. In bijna 900 bladzijden presenteert Beevor een geconcentreerde samenvatting van met name de militaire strijd. Hoe tekstrijk dit boek ook is, eigenlijk zou je over iedere alinea, en soms wel over aparte zinnen een heel boek willen lezen. Wanneer we het over de Tweede Wereldoorlog hebben, staat in ons collectieve bewustzijn Duitsland centraal, en bij velen de bezetting van West-Europa en de jodenvervolging. Maar de oorlog werd vooral in het oosten uitgevochten: in Rusland en in Azië. Veel feiten kende ik al, maar met name over de strijd in en rond de Grote oceaan, Noord-Afrika en Zuid-Europa had ik nog niet zoveel kennis. Beevor kon en wilde niet te gedetailleerd te werk gaan, maar de belangrijkste aspecten van deze oorlog worden helder en treffend beschreven. Het menselijk leed dat tussen 1939 en 1945 werd geleden, is eigenlijk met geen pen te beschrijven. Een mensenleven (als Jood, Chinees, Russische, Japanse of Duitse soldaat, Pool enzovoort) telde niet. Beevor laat de feiten zoveel mogelijk voor zich spreken; die zijn rauw genoeg. Over enkele aspecten laat hij wel duidelijk zijn mening doorschemeren, zoals de twijfel over het nut van de bombardementen op de Duitse steden, de kwaliteiten van Montgomery en de sluwheid van Stalin (en naïviteit van Roosevelt) tijdens de conferenties van Teheran en Jalta. Een boeiend en onthutsend, maar noodzakelijk boek.