18 juni 2011

Onvoltooide?

Op de dag dat bekend werd dat de rechter het verschijnen van het derde deel van de Reve-biografie van Nop Maas tegenhield, las ik het tweede deel uit. Over Gerard Reve. Kroniek van een schuldig leven. De 'rampjaren' 1962 - 1975 deed ik alles bij elkaar een maand of vier. Aanvankelijk schoot het weinig op, maar nu ik sinds kort voor werk lange treinreizen moet maken vloog ik in twee weken door zo'n 500 bladzijden heen. Voor het beschrijven van 14 jaar van Reve's leven heeft Nop Maas ruim 800 bladzijden nodig: het illustreert de gedetailleerdheid van dit boek. Maas beschrijft werkelijk alles, en soms is dat teveel van het goede. Een voordeel is dat jezelf conclusies kunt trekken over Reve en al diegenen met wie hij te maken heeft. Maas onthoudt zich meestal van een eigen mening, interpreteert relatief weinig. Hij heeft vooral al zijn bronnen geordend, gerubriceerd en op volgorde gelegd, en zodoende kwam hij tot een chronologisch verhaal. Het boek zou onmetelijk saai zijn geweest ware het niet dat Maas veel citeert uit niet eerder of in onvindbare media gepubliceerde documenten van Reve zelf. Net als bij het eerste deel van de Reve-biografie steelt Reve zelf de show in dit boek. Wachten op een trein las ik onderstaande bespreking van De walgvogel van Jan Wolkers, en mijn geschater zette bijna alle seinen op rood. Wij menen zonder stoutmoedig te worden te kunnen voorspellen, dat Ans Wolkers een groot braakboek, wellicht het braakboek van deze eeuw gecreëerd heeft. Er wordt gespuugd, gevomeerd, gebraakt, overgegeven en soms zelfs gekotst in waarlijk àlle standen. Wij noemen: op de grond, op de vensterbank, op het privaat, in struikgewas en op het uniform. En altijd vindt de vindingrijke auteur wel een aanleiding zo niet een reden om zijn weergaloze peristaltiek in omgekeerde richting in beweging te zetten. Meer hoef je dan even niet.
Het laatste deel van de biografie zal ooit wel verschijnen, na de dood van Schafthuizen waarschijnlijk. Eerst gewoon maar alles van Reve herlezen.

Groeipijnen

In februari j.l. las ik het eerste deel van de dagboeken van Adrian Mole van Sue Townsend. Nu het vervolg: The growing pains of Adrian Mole. Het is wederom een verrukkelijk boekje. De relatieproblemen van zijn ouders en van hemzelf, zijn pogingen intellectueel te worden: het is allemaal even tragikomisch. Het dagboek begint in 1982, wanneer Groot-Brittannië met Argentinië een oorlog voert over de Falkland-eilanden. Alleen al zo'n opmerking daarover op de eerste bladzijde van dit boekje: At tea-time I was looking at our world map, but I couldn't see the Falkland Islands anywhere. My mother found them: they were hidden under a crumb of fruitcake. Op een dag besluit Adrian zwerver te worden, en daartoe zijn baard te laten staan. Een dag later schrijft hij: No sign of the beard yet. Het zijn zulke kleine opmerkingen die dit dagboek tot een feest maken. Daarnaast ook krachtige ontwikkelingen thuis en op school. De delen 3 en 4 van de serie liggen al klaar.

Kleur bekennen

Midas Dekkers houdt van mensen met rood haar, dat wist ik al uit eerdere publicaties van deze bioloog. Hij schreef er nu een heel boek over: Rood. Een bekoring. Het is minder krachtig dan zijn andere thematische boeken. Vooral in de eerste helft had ik meermalen het gevoel dat ik de link naar het hoofdonderwerp een beetje kwijt was; Dekkers kan soms goed doorouwehoeren. Maar uiteindelijk word je toch weer beloond: Dekkers legt interessante verbanden tussen kleurgebruik in de natuur en wat mensen ermee doen: Bij de aanblik van een vrouw in een tijgerpakje voelen veel mannen zich opeens heel erg tijger - om precies te zijn een tijger in de paartijd. Bij een jurkje met zebramotief lukt iets dergelijks dan weer niet. Zulke frisse opmerkingen lees ik graag.

Populisme

Ik lig vier te bespreken boeken achter; ondanks de lange radiostilte gelukkig geen leesdip! Moeten wij van elkaar houden. Het populisme ontleed is een essaybundel waarin Bas Heijne probeert te verklaren waarom zovelen voor het populisme vallen en wat het populisme daadwerkelijk is. Een echte ontleding van het populisme is dit boekje echter niet, maar ik denk dat het populisme ook moeilijk te ontleden valt. Het is geen eenduidige stroming met een specifiek programma. Integendeel: het populisme waaiert alle kanten uit, juist om aan de snelle emoties van het kiezersvolk te kunnen blijven voldoen. Ik vind Bas Heijne in zijn nu wekelijkse columns in NRC Handelsblad sterker dan in deze wat langere essays. Hij wil iets verklaren en analyseren wat moeilijk te verklaren en te analyseren is. daardoor veel getheoretiseer zonder dat je het gevoel hebt dat je naar een eenduidige conclusie wordt geleid. Het geeft niet: het is van belang erover te lezen, aspecten uitgelegd te krijgen, en daarna je eigen mening te vormen. Dit boekje helpt daarbij en dat maakt het tot een nuttig geheel.
Meer Leeslog in eerdere maanden - zie de 'archives' in de rechterkolom.