06 augustus 2011

Oorlog zonder vrede

Het moest er zeker van komen, en in een week of vier was ik volledig ondergedompeld in wellicht de grootste Russische roman van de twintigste eeuw: Leven & lot van Vasili Grossman. Met de slag om Stalingrad als centraal gegeven beschrijft Grossman de levens van een flinke hoeveelheid uiteenlopende figuren waarvan de belangrijkste via via aan elkaar gelieerd zijn. Zij allen nemen deel aan of ondervinden de gevolgen van de oorlog en het het sovjet-regime, of het nu direct aan het front in de puinhopen van Stalingrad zelf is, in een werkkamp van de Duitsers of de Russen, of aan de wetenschappelijk academie in Moskou. Achterin het boek is over tien pagina's een lijst van personages opgenomen, over 17 situaties gegroepeerd. Deze enorme collectie personages dwingt je tot een grote concentratie maar ook tot doorlezen om de grip op het boek niet te verliezen. Sommige personages worden zelfs soms tot drie keer verschillend genoemd: met hun voornamen, hun achternaam en hun bijnaam. Ik ken geen ander boek waarin zo treffend en compleet een gehele maatschappij (in dit geval een totalitaire maatschappij in oorlog) wordt beschreven. Grossman baseerde veel gebeurtenissen op eigen ervaringen: als oorlogscorrespondent was hij aan het front in Stalingrad en zag hij vlak na de bevrijding de gaskamers van Treblinka; hij kende ook de werking van de partijkaders van binnenuit. Dat maakte dit boek tot een gevaarlijk boek voor de Sovjet-Unie; geen wonder dat het niet mocht verschijnen. Wel een wonder is dat er een versie van het manuscript bewaard bleef. Grossman zelf stierf enkele jaren na het voltooien en afwijzen van het boek verbitterd aan kanker, waarschijnlijk met de gedachte dat hij in tien jaar tijd een grootse roman schreef die nooit gelezen zou worden. Het lot besliste gelukkig anders; met Leven & lot schreef hij een waardige en eigentijdse opvolger van de grote Russische romans uit de negentiende eeuw.

1 Comments:

Anonymous Gust said...

Beste,

Ik las dit boek vorig jaar. Ik vond het een van de beste romans die ik ooit las. In die periode las ik nog enkele boeken die min of meer over dezelfde periode en onderwerpen gaan en die ook zeer de moeite waren.
Met name: Kaputt van Malaparte, De Welwillenden van Littell en Verhalen uit Kolyma van Sjalamov.

8:38 p.m.  

Een reactie posten

<< Home

Meer Leeslog in eerdere maanden - zie de 'archives' in de rechterkolom.