04 december 2005

Jeroen Brouwers Feuilletons 7

Vandaag Jeroen Brouwers' De schemer daalt. Slenteren door mijn boekenkast uitgelezen, het zevende deel van zijn éénmanstijdschrift Feuilletons. Ik kocht het boek al in mei, maar pas dezer dagen nam ik het ter hand. Het is het achtste boek van Brouwers dat ik dit jaar las, en wederom een bewijs van Brouwers' essayistische meesterschap en eruditie. De Feuilletons behoren tot de parels in mijn boekenkast; ieder deel gaf me intens leesgenot. Zo ook bij dit deel, dat vooral een aantal Vlaamse schrijvers tot onderwerp heeft. Brouwers schrijft over enkele volledig vergeten auteurs (Maria Messens, Frans Buyle) of literaire figuren (Freddy de Vree) en doet dat met zulk een toewijding en genegenheid voor zijn onderwerp, dat je niet begrijpt dat deze figuren ooit vergeten zijn. Bovendien: wie denkt dat Brouwers in zijn essays alleen maar kan schelden, moet dit boek lezen. Ontroerend zijn de twee laatste stukken Autobiografische suite en Heimwee waarin Brouwers de lezer een kijkje in zijn getergde ziel gunt. Nogmaals: wie helpt me aan dat onvindbare Feuilletons-deel Alles is iets? Ik heb nog lang niet alles van Brouwers gelezen, ook al verslond ik de afgelopen jaren al ruim 20 boeken van hem. Brouwers is onmiskenbaar één van de beste Nederlandse schrijvers!

5 Comments:

Anonymous Anoniem said...

Leuk, ik heb vandaag mijn eerste boek van Jeroen Brouwers gekocht; Zonsopgangen boven zee. Heeft u die al gelezen?

Groeten,
Erwin Oosterbeek

11:42 p.m.  
Blogger Jan Anton Brouwer said...

Ha Erwin, daar gaat mijn reputatie als brouwers-lezer! haha, nee dus. Die roman valt onder de zin 'Ik heb nog lang niet alles van Brouwers gelezen' - volgt dus nog. Laat me weten wat je ervan vindt! Groetjes, Jan Anton

11:54 p.m.  
Blogger Bibliofilos said...

Mijn eerste kennismaking met Jeroen Brouwers was -en met mij velen denk ik- Bezonken Rood. Op de middelbare school voor mijn lijst gelezen en onlangs weer gekocht om te herlezen. Hier in de kast heb ik ook 'De laatste Deur' van hem staan, essays over zelfmoord in de Nederlandstalige letteren. Ik schreef er een paar weken terug ook over in mijn logje over Halbo C. Kool. Ken je dat boek?

5:10 p.m.  
Blogger Jan Anton Brouwer said...

Hoi! 'De laatste deur' staat ook al een poos op mijn plankje met nog te lezen boeken. Het lijkt me een boek dat tijd en rust vraagt; misschien om tijdens de saaie dagen tussen kerst en Oudjaar te lezen...?

9:13 p.m.  
Anonymous Anoniem said...

Er is mij iets verschrikkelijks goeds overkomen: ik heb Jeroen Brouwers (her)ontdekt.
Hoe komt het dat ik, na het lezen van ´Geheime kamers´, wat ik erg mooi vond, Brouwers vergeten leek te zijn?
Van de week las ik zijn roman ´Zonsopgangen boven zee´, het merkwaardige verhaal over een man die met zijn jonge, mooie, vriendin vast komt te zitten in de lift. Ze zijn op weg naar haar appartement alwaar zij, tegen het plafond boven haar bed, diverse zonsopgangen heeft bevestigd. Het is vlak voor de kerst wanneer het stel door het noodlot wordt opgesloten. Dicht op elkaar, de kerstboodschappen binnen handbereik, beginnen bij de man de angst voor de liefde, de dood en voor zijn eigen haat te groeien. In prachtige hoofdstukken rijgt Brouwers in zijn barokke stijl flashbacks, gevoelens, gebeurtenissen in de lift en verwachtingen aan elkaar tot één grote opera vol prachtige symboliek en harde realiteit. Zijn depressies, teleurstellingen en hatelijke gevoelens (zowel naar zichzelf als naar zijn vriendin, ex-vrouw en de nieuwe echtgenoot van zijn ex-vrouw) zijn zo waarachtig dat je welhaast jaloers dreigt te worden op zijn depressiviteit. Die merkwaardige oprechtheid wordt vooral bewerkstelligd door het feit dat alle zinnen lopen, écht lopen. Er is geen bijzin die niet raak is in zijn soort. In één vloeiende beweging spook je door Brouwers´ gedachten en zie je de wereld door zijn ogen. Zelden ziet Brouwers één enkele vergelijking, het zijn er honderden. Ik geef toe: daar moet je van houden. Mensen die willen dat het verhaal dóórgaat, moet dit boek vooral niet lezen. Voor wie zich eindeloos wil verliezen in het innerlijke moeras van de hoofdpersoon, is dit een subliem boek. Het is uniek in zijn soort. In een ononderbroken ritme ratelen de gedachtes en gevoelens door en door en door... Dat is prettig, omdat ze beeldschoon zijn! Wanneer Brouwers met vriendin en kerstinkopen de lift ingaat ziet hij zijn spiegelbeeld, aan het begin van deze jacht naar de schoonheid (is: de liefde), terugkeren in de zojuist gekochte kerstballen. De tirade waarmee hij elk facet van zijn eigen smoel en geest beschrijft is een ware geseling. Brouwers danst 332 bladzijden zingend op zijn graf. Hij breekt zichzelf af, met talloze superlatieven komt één groot gedicht tot stand over de dood, seksuele fantasieën en zelfhaat. Het gezang heeft een oprechtheid en een geloofwaardigheid die werkelijk meesterlijk te noemen is. Knap, want wie zich met zoveel schoonheid, zo verschrikkelijk weet uit te spreken waagt zich aan het lied van een krankzinnige. Maar Brouwers laat het je geloven en geeft je hoop voor het geval jezelf depressief mocht worden. Want mocht je wereld ooit zo zwart worden, dan bestaat daar een prachtige taal voor. De taal van Brouwers.

Slechts één keer is er echt sprake van oprechte liefde. Dat is wanneer vriendin Aurora, opgesloten in de lift, moet poepen. Ze kan niet anders. Stervend van schaamte doet ze haar behoefte. Uit liefde laat ook de man zijn broek zakken, ook al levert dat geen bijdrage op. Deze kleine opoffering is liefde. Échte liefde.

Gehuild heb ik om de passage waarin, in een flashback, de vrouw van de hoofdpersoon duidelijk maakt van hem te willen scheiden. Ze heeft een ander. In ruisende stilte komen op één bladzijde alle herinneringen uit het leven van de hoofdpersoon voorbij. Van heden naar verleden. Tot het fotoalbum dichtklapt.
´Ze had haar trouwring al afgedaan´, zo klinkt het kil aan het slot van deze adembenemende passage.

Gelukkig komt aan het eind van deze mooie roman toch nog de zon op, zij het in de verbeelding. Maar ook in de taaie werkelijkheid begint voor mij, na het uitlezen van ´Zonsopgangen boven zee´, de zon te schijnen. Ik mag het hele oeuvre van Jeroen Brouwers gaan stuklezen, het ligt op mij te wachten aan het begin van dit nog vroege voorjaar.

Rik van Schaik
www.hetweiland.nl

9:04 a.m.  

Een reactie posten

<< Home

Meer Leeslog in eerdere maanden - zie de 'archives' in de rechterkolom.